ભાઈબીજના પાવન દિવસે મુડેઠા ગામમાં યોજાતી અશ્વદોડ એ ભાઈ-બહેનના પ્રેમ અને શૌર્યની અમર પરંપરા છે. બનાસકાંઠા જિલ્લામાં વસેલું મુડેઠા, તેના 750 વર્ષના વૈભવી ઈતિહાસ અને પરંપરા માટે પ્રખ્યાત છે. આ દિવસ પર દરબાર અને રાજપૂત સમાજના ભાઈઓ બહેન પ્રત્યેના પ્રેમને શૌર્ય અને સાહસની ભાષામાં વ્યક્ત કરે છે. આ પરંપરા માત્ર રમતિયાળ દોડ નથી, પરંતુ માનવીય સંબંધો, પરિવારની એકતાનું અને પૂર્વજોના શૌર્યનું પ્રતીક છે.
ભાઈબીજના દિવસે ભાઈ બહેનને રક્ષણ આપવા અને તેના માન-સન્માન માટે પ્રતિબદ્ધ રહેવાનો સંકલ્પ લે છે. મોજમસ્તી અને ઉત્સાહ સાથે શરૂ થતી આ અશ્વદોડમાં 100થી વધુ અશ્વો ભાગ લે છે. ઘોડાઓના ટાપા, ધૂળ ઉડતી અને તડકું પાડતી દોડ સમગ્ર મેદાનમાં ગુંજ ફેલાવે છે. ઘોડેસવારો પરંપરાગત રાજસ્થાની પાગ, કાછ, કોટ અને તલવાર સાથે રજૂ થાય છે, જે શૌર્ય અને સાહસનો પ્રતિક છે.
રાઠોડ પરિવારે આ 750 વર્ષથી ચાલતી પરંપરાને અખંડિત રાખી છે. ભાઈબીજના દિવસે બહેનને ચુંદડી ઓઢાડવાની વિધિ અને પછીની અશ્વદોડ એ દર્શાવે છે કે ભાઈ માત્ર પોતાની બહેનને રક્ષણ આપવા જ પ્રતિબદ્ધ નથી, પરંતુ પોતાના શૌર્ય અને સાહસ દ્વારા સમગ્ર સમાજને સંદેશ આપે છે કે નારીની સુરક્ષા અને સન્માન માટે પુરુષ હંમેશા તૈયાર રહે. આ પરંપરામાં વૃદ્ધો અને યુવા પેઢી બંને સંલગ્ન હોય છે, જે પરંપરાની જાળવણી માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
સ્થાનિક આગેવાનો, યુવા પેઢી અને સમાજના વડીલો ઉત્સાહભેર આ પ્રસંગમાં જોડાઈને પરંપરા જીવંત રાખી છે. સંજયસિંહ રાઠોડે જણાવ્યું કે આ અશ્વદોડ માત્ર રમત નથી, પરંતુ અમારા પૂર્વજોના શૌર્યમય વારસાનું પ્રતીક છે. બાળકો, યુવાનો અને વૃદ્ધો સૌએ ભાઈ-બહેનના સ્નેહ સાથે આ દૃશ્યનો આનંદ માણ્યો. દર્શકો દૂરદૂરથી આવીને આ મહોત્સવને નજરે જોયું, અને દરેક વખતે ઘોડાઓના ટાપા અને દોડના ઉત્સાહથી આત્મા પણ પ્રસન્ન થઈ ઊઠે છે.
ધૂળ અને તડકામાં દોડતા ઘોડાઓ, ટાપાની ગુંજ, મેદાનમાં ફેલાતું ઉત્સાહ—આ બધું ભાઈ-બહેનના સંબંધ અને શૌર્યનું જીવંત પ્રતિક છે. આ દૃશ્ય દર્શાવે છે કે જો પરંપરાઓને પ્રેમ, શ્રદ્ધા અને ઉત્સાહથી જાળવી રાખવામાં આવે, તો સદીઓ પછી પણ તે સમાન તેજ સાથે જીવંત રહી શકે છે. પરંપરા માત્ર મોજમસ્તી માટે નહીં, પરંતુ સમાજના મૌલિક મૂલ્યો, શૌર્ય અને ભાઈ-બહેનના પ્રેમને આગળ લાવવા માટે અનિવાર્ય છે.
મૂડેઠાની આ અશ્વદોડ માત્ર ગામ માટે નહીં, પરંતુ સમગ્ર બનાસકાંઠા અને ગુજરાત માટે ગૌરવની વાત છે. ભાઈ-બહેનના અઢળક પ્રેમ, શૌર્ય અને સંસ્કારનો અનોખો સંગમ અહીં દેખાય છે. આ પરંપરા આપણા ઈતિહાસ અને સમાજને જોડતી એક અવિસ્મરણીય કડી તરીકે આજે પણ જીવંત છે.
મૂડેઠાની અશ્વદોડ એ શૌર્ય, પ્રેમ અને પરંપરાનું અમર પ્રતિક છે. ભાઈ-બહેનના સંબંધો, પૂર્વજોના શૌર્ય અને સામાજિક મૂલ્યોને જીવંત રાખતી આ પરંપરા દરેક પેઢીને પ્રેરણા આપે છે. પ્રેમ, શ્રદ્ધા અને ઉત્સાહથી જાળવવામાં આવેલી આ વારસો સદીઓ સુધી જીવન્ત રહીશે અને ગૌરવ અને આનંદનું સ્ત્રોત રહેશે.
સંદર્ભ : ઉર્વશી વ્યાસ
STORY BY: NIRAJ DESAI
