રાષ્ટ્રીય ગૌરવ અને અર્થ સાથે “જન ગણ મન” – રવિન્દ્રનાથ ટાગોરના રાષ્ટ્રગીત વિશે સંપૂર્ણ સમજણ અને સ્પષ્ટતા

આપણા દેશનું રાષ્ટ્રગીત ના ફક્ત આપણી ઓળખ છે પરંતુ આપણી આન-બાન-શાનનું પ્રતિક પણ છે. પંડિત રવિન્દ્રનાથ ટાગોરની કલમ વડે લખાયેલ રાષ્ટ્રગીત જનગણમનને યૂનેસ્કો દ્વારા વિશ્વનું સર્વશ્રેષ્ઠ રાષ્ટ્રગીત ગણાવ્યું છે, જે ગૌરવની વાત છે.
તમને જણાવી દઇએ કે ભારતનું રાષ્ટ્રગીત ‘જન ગણ મન’ મૂળત: બંગાળી ભાષામાં લખવામાં આવ્યું હતું, જેને ભારત સરકાર દ્વારા 24 જાન્યુઆરી 1950ના રોજ રાષ્ટ્રગીતના રૂપમાં અંગીકૃત કરવામાં આવ્યું. આ ગીતની અવધિ લગભગ 52 સેકન્ડ નિર્ધારિત છે.

20161largeimg23Saturday2016232357323

You Might Be Interested In

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનો આપણા રાષ્ટ્રીય ગીત “જન ગણ મન” વિષેનો અભિપ્રાય:

રાષ્ટ્ર ગીત ના સર્જક રવીન્દ્રનાથ ટાગોર માટે “જન ગણ મન” કોઈ શાસક કે રાજકીય શક્તિની સ્તુતિ નહોતું, પરંતુ ભારતની આત્મા અને એકતાનું પ્રતિબિંબ હતું. તેઓ માનતા હતા કે આ ગીત ભારતીય જનતાની સામૂહિક ચેતના અને ભાગ્યને માર્ગદર્શન આપનાર ઉચ્ચ સત્યનું પ્રતીક છે.

RabindranathTagorein1909

ટાગોરે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે ગીતમાં ઉલ્લેખિત “ભાગ્યવિધાતા” કોઈ માનવ શાસક નથી, પરંતુ ભારતને નૈતિક માર્ગે દોરી જનાર દૈવી શક્તિ છે. તેમના મતે, રાષ્ટ્રીય ગીત ભારતની સંસ્કૃતિ, આધ્યાત્મિકતા અને વિવિધતામાં એકતાનું ગૌરવ વ્યક્ત કરે છે.

આ ગીત જનમાનસમાં સ્વાભિમાન, સ્વતંત્રતા અને રાષ્ટ્રીય એકતાની ભાવના જગાવવાનું કાર્ય કરે છે અને રાજકારણથી ઉપર ઉઠેલું છે.

“ભાગ્યવિધાતા” કોને સંબોધીને કહેવામાં આવ્યું છે? અને “જન ગણ મન” ને ભારતનું પ્રભાત ગીત કેમ કહેવામાં આવે છે?

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરના સ્પષ્ટ મત મુજબ “ભાગ્યવિધાતા” કોઈ રાજા, શાસક અથવા વ્યક્તિ નથી. તે ભારતના આત્મિક માર્ગદર્શક, દૈવી સત્ય અને જનતાની સામૂહિક ચેતનાનું પ્રતીક છે. ટાગોરે જણાવ્યું હતું કે આ શબ્દ ભારતના ભાગ્યને દોરી જતી નૈતિક અને આધ્યાત્મિક શક્તિને સંબોધે છે.

SAMUHIK CHETNA

“પ્રભાત ગીત” કેમ કહેવાય છે?
“જન ગણ મન” ને Morning Song of India એટલે કે ભારતનું પ્રભાત ગીત કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે

ભારતના નવા જાગરણ અને આશાનું પ્રતીક છે
ગુલામીના અંધકારમાંથી સ્વતંત્ર ચેતનાનો ઉષા કાળ દર્શાવે છે
લોકોમાં એકતા, આત્મવિશ્વાસ અને દિશા જાગૃત કરે છે

આ ગીત ભારતને એક નવી સવાર તરફ દોરી જતી આત્મિક ઘંટધ્વનિ સમાન છે.

સ્પષ્ટ અને માન્ય સમજણ મુજબ:
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે “જન ગણ મન” માં ઉલ્લેખિત “ભાગ્યવિધાતા” ને શ્રીકૃષ્ણ તરીકે ખાસ કરીને સંબોધ્યા નથી.

ટાગોરે પોતે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે “ભાગ્યવિધાતા” કોઈ માનવ રાજા કે શાસક નથી.
તે કોઈ એક ખાસ દેવતા (જેમ કે કૃષ્ણ, રામ વગેરે) માટે પણ નથી.
આ શબ્દ વિશ્વવ્યાપી અને પ્રતીકાત્મક છે, જે ભારતના ભાગ્યને દોરી જતી દૈવી નૈતિક શક્તિ અથવા ઉચ્ચ સત્ય દર્શાવે છે.

તો પછી કૃષ્ણ સાથે કેમ જોડાય છે?
ભારતીય પરંપરામાં શ્રીકૃષ્ણને ધર્મ અને ભાગ્યના માર્ગદર્શક તરીકે માનવામાં આવે છે (ગીતા મુજબ). આ સમાનતાને કારણે કેટલાક લોકો પોતાની વ્યક્તિગત આસ્થા મુજબ “ભાગ્યવિધાતા” ને કૃષ્ણ સાથે જોડે છે, પરંતુ આ સત્તાવાર કે સાહિત્યિક અર્થ નથી.

સત્તાવાર અર્થ: ભારતના ભાગ્યનો સર્વવ્યાપી દૈવી માર્ગદર્શક
શ્રીકૃષ્ણ તરીકે માન્ય નથી
વ્યક્તિગત શ્રદ્ધા અલગ હોઈ શકે, પરંતુ ટાગોરનો આશય સર્વસમાવેશી હતો

43452GeorgeV
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જણાવ્યું હતું કે “જન ગણ મન” બ્રિટિશ રાજા કિંગ જ્યોર્જ પાંચમા (George V) ના વખાણમાં લખાયું નથી.

1937માં લખેલા પત્રમાં ટાગોરે જણાવ્યું હતું કે આ ગીતમાં ઉલ્લેખિત “ભાગ્યવિધાતા” કોઈ માનવ શાસક નથી.
તેમણે કહ્યું હતું કે આ શબ્દ ભારતના ભાગ્યને દોરી જતી દૈવી અને નૈતિક શક્તિ માટે વપરાયો છે.
ટાગોરે આ ગીતને કિંગ જ્યોર્જના વખાણ સાથે જોડવાનું અયોગ્ય અને હાસ્યાસ્પદ ગણાવ્યું હતું.

ભ્રમ કેમ સર્જાયો?
1911માં કિંગ જ્યોર્જ પાંચમાની ભારત મુલાકાતના સમયગાળા દરમિયાન આ ગીત પ્રથમ વખત ગવાયું હતું. આ સમયસંયોગના કારણે કેટલાક લોકોએ ખોટો અર્થ કાઢ્યો.

“જન ગણ મન” કોઈ શાસકની સ્તુતિ નથી
તે ભારતની એકતા અને આધ્યાત્મિક ચેતનાનું ગીત છે
ટાગોરે પોતે કિંગ જ્યોર્જ સાથે કોઈ સંબંધ હોવાનો ઇનકાર કર્યો હતો

ભારતમાં ઘણા લોકો માનતા રહ્યા છે કે “જન ગણ મન” ગીત બ્રિટનના રાજા કિંગ જ્યોર્જ પાંચમાના સમર્થનમાં ગવાયું હતું, પરંતુ ઈતિહાસિક રીતે આ માન્યતા ખોટી છે.

આ ભ્રમ કેમ ફેલાયો?

આ ગીત પ્રથમ વખત 1911માં ગવાયું હતું, એ જ વર્ષે કિંગ જ્યોર્જ પાંચમાની ભારત મુલાકાત થઈ હતી.
એ જ કાર્યક્રમમાં રાજાનું સ્વાગત કરતું બીજું ગીત પણ ગવાયું હતું, જેના કારણે ગેરસમજ ઊભી થઈ.
સમય જતાં ટાગોરની સ્પષ્ટતા જાણ્યા વગર આ ખોટો અર્થ ફેલાતો ગયો.

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની સ્પષ્ટતા:

ટાગોરે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું હતું કે આ ગીત કોઈ બ્રિટિશ રાજાની પ્રશંસા નથી.
ગીતમાં ઉલ્લેખિત “ભાગ્યવિધાતા” ભારતના ભાગ્યને દોરી જતી દૈવી શક્તિનું પ્રતીક છે.
1937ના પત્રમાં ટાગોરે આ અર્થઘટનને અયોગ્ય અને હાસ્યાસ્પદ ગણાવ્યું હતું.

નિષ્કર્ષ:

આ માન્યતા વ્યાપક છે, પરંતુ ભ્રમ છે.
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની પોતાની સ્પષ્ટતા મુજબ “જન ગણ મન” ભારતની એકતા અને આત્મિક ચેતનાનું ગીત છે, કોઈ વિદેશી શાસકનું નહીં.

JanGanManinGujarati
ગુજરાતી અનુવાદ (અર્થસભર અનુવાદ/ભાવાનુવાદ )