નવરાત્રીના પવિત્ર ઉત્સવનો પાંચમો દિવસ દેવી દુર્ગાના પાંચમા સ્વરૂપ, મા સ્કંદમાતાને સમર્પિત છે. તેઓ કાર્તિકેય (સ્કંદ) ની માતા હોવાથી “સ્કંદમાતા” તરીકે ઓળખાય છે. મા સ્કંદમાતા પોતાની ગોદમાં સ્કંદને ધારણ કરી કમળાસન પર બિરાજમાન રહે છે, તેથી તેઓને પદ્માસના દેવી પણ કહેવામાં આવે છે. તેમના વાહન રૂપે સિંહ છે, જે સાહસ અને શક્તિનું પ્રતીક છે. માન્યતા મુજબ, તેમની આરાધના કરવાથી સંતાન સુખ, શાંતિ, જ્ઞાન અને આધ્યાત્મિક તેજ પ્રાપ્ત થાય છે.
મા સ્કંદમાતાનું સ્વરૂપ
મા સ્કંદમાતા ચાર ભુજાઓ ધરાવે છે. એક હાથે તેઓ પોતાના પુત્ર સ્કંદને ધારણ કરે છે, જ્યારે બીજા હાથોમાં કમળ અને જપમાળા છે. તેમનું સ્વરૂપ માયાળુ માતાનું છે, જે પોતાના ભક્તોને અપાર સ્નેહ વરસાવે છે. તેમની કૃપાથી ભક્તના જીવનમાંથી નકારાત્મકતા દૂર થાય છે અને નવા પ્રારંભની શક્તિ મળે છે.
પૂજા પદ્ધતિ
- સ્નાન અને શુદ્ધિકરણ – સૂર્યોદય પહેલાં ઉઠીને સ્નાન કરો, શુદ્ધ કપડાં પહેરો અને મનને એકાગ્ર બનાવો.
- મૂર્તિ સ્થાપના – પ્રાર્થનાઘર કે મંદિરમાં મા સ્કંદમાતાનું ચિત્ર કે મૂર્તિ સ્થાપિત કરો. ગંગાજળથી પવિત્રીકરણ કરો.
- ષોડશોપચાર પૂજા – ધૂપ, દીવો, રોલી, ચંદન, અક્ષત, કમળના ફૂલો અને નૈવેદ્ય અર્પણ કરો.
- મંત્ર જાપ – ઓછામાં ઓછા 108 વખત “ૐ દેવી સ્કંદમાતાયૈ નમઃ” મંત્રનો જાપ કરો.
- આરતી અને પાઠ – મા સ્કંદમાતીની આરતી કરો, સાથે દુર્ગા સપ્તશતી, દેવી કવચ કે દુર્ગા ચાલીસાનો પાઠ કરો.
- પ્રાર્થના – અંતે ક્ષમા યાચના કરી કુટુંબ, સંતાન અને સમાજના કલ્યાણ માટે પ્રાર્થના કરો.
પ્રિય પ્રસાદ અને રંગ
મા સ્કંદમાતાને કેળા ખૂબ પ્રિય છે. ભક્તો કેળાનો નૈવેદ્ય અર્પણ કરે છે, જેને સ્વીકારી દેવી સંતાન સુખ, સમૃદ્ધિ અને સ્વાસ્થ્યનો આશીર્વાદ આપે છે.
આ દિવસે પીળો રંગ અતિ શુભ માનવામાં આવે છે. પીળો રંગ જ્ઞાન, પ્રકાશ અને ઉર્જાનું પ્રતીક છે. પીળા વસ્ત્રો ધારણ કરીને પૂજા કરવાથી ભક્તના જીવનમાં આશા અને નવી તાજગી ઉત્પન્ન થાય છે.
પૂજાનું મહત્વ
- બાળ સુખ – મા સ્કંદમાતાની આરાધના ખાસ કરીને સંતાન માટે શુભ ફળ આપે છે. બાળકોના આરોગ્ય, ભવિષ્ય અને પ્રગતિમાં અવરોધો દૂર થાય છે.
- આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ – તેમની પૂજા દ્વારા ભક્તના મનમાં શાંતિ, ધૈર્ય અને જ્ઞાનની કિરણ ફેલાય છે. તે આધ્યાત્મિક જાગૃતિ તરફ દોરી જાય છે.
- નકારાત્મક શક્તિઓનો નાશ – મા સ્કંદમાતાની કૃપાથી નકારાત્મક શક્તિઓ દૂર થાય છે અને જીવનમાં સકારાત્મકતા, સમૃદ્ધિ અને ઉન્નતિનો પ્રવાહ આવે છે.
- મોક્ષ પ્રાપ્તિ – માન્યતા છે કે મા સ્કંદમાતાની ઉપાસના કરવાથી ભક્તની ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે અને તેને અંતે મોક્ષ મળે છે.
શારદીય નવરાત્રીનો પાંચમો દિવસ મા સ્કંદમાતાના સ્નેહ, કરુણા અને શક્તિનો સંદેશ આપે છે. તેઓ માત્ર સંતાન સુખની પ્રદાતા જ નથી, પરંતુ ભક્તના જીવનમાંથી ભય અને અવરોધો દૂર કરીને માર્ગદર્શક માતા બની રહે છે. તેમની ભક્તિપૂર્વકની પૂજા ભક્તોને શારીરિક સુખ, માનસિક શાંતિ અને આધ્યાત્મિક તેજ પ્રદાન કરે છે.
મા સ્કંદમાતાની આરાધના એ માતૃત્વના નિઃસ્વાર્થ સ્નેહનું દૈવી સ્વરૂપ છે – એક એવી શક્તિ, જે ભક્તના જીવનને કરુણા, જ્ઞાન અને આશીર્વાદથી ઉજ્જવળ બનાવી દે છે.
STORY BY: NIRAJ DESAI
